Ghi chú Chiến_dịch_Tĩnh_Nan

  1. ↑ Liang 2007, p. 78
  2. ↑ Every prince is entitled to three "Wei" (三護衛) of guards.
  3. ↑ History of Ming, Volume 7: 寧獻王權，太祖第十七子。洪武二十四年封。逾二年，就藩大寧。大寧在喜峰口外，古會州地，東連遼左，西接宣府，為巨鎮。帶甲八萬，革車六千，所屬朵顏三衛騎兵皆驍勇善戰。權數會諸王出塞，以善謀稱。
  4. ↑ History of Ming, Volume 3: 遺詔曰：「朕膺天命三十有一年，憂危積心，日勤不怠，務有益於民。奈起自寒微，無古人之博知，好善惡惡，不及遠矣。今得萬物自然之理，其奚哀念之有。皇太孫允炆仁明孝友，天下歸心，宜登大位。內外文武臣僚同心輔政，以安吾民。喪祭儀物，毋用金玉。孝陵山川因其故，毋改作。天下臣民，哭臨三日，皆釋服，毋妨嫁娶。諸王臨國中，毋至京師。諸不在令中者，推此令從事。」
  5. ↑ Ming Tongjian, Volume 11: 至是燕王自北平奔喪，援遺詔止之，於是諸王皆不悅，流言煽動，聞于朝廷。謂子澄曰：「先生憶昔東角門之言乎？」對曰：「不敢忘。」於是始與泰建削藩之議。
  6. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 1: （洪武三十一年）六月，戶部侍郎卓明請徙封燕王棣於南昌，不聽。
  7. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 1: 乃命曹國公李景隆以備邊為名，猝至開封，圍王宮，執之以歸。.
  8. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: （建文元年）夏四月，湘王柏自焚死，齊王榑、代王桂有罪，廢為庶人。柏膂力過人，握刀槊弓矢，馳馬若飛。至是有告其反者。帝遣使即訊，柏焚其宮室，彎弓躍馬，投火中死。榑累歷塞上，以武功喜，時與燕通，為府中人所告；會代郡亦上變，乃廢二王為庶人，錮榑京師，幽桂大同。
  9. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: （建文元年）六月，岷王楩有罪，廢為庶人：西平侯沐晟奏楩不法，廢為庶人，徙漳州。
  10. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: （六月）己酉，燕山百戶倪亮上變，告燕官校於諒、周鐸等陰事，詔逮至京師，皆戮之。復詔責燕王。王遂稱疾篤，佯狂走呼市中，奪酒食，語多妄亂，或臥土壤彌日不甦。張昺、謝貴入問疾，王盛夏圍爐播顫曰：「寒甚。」宮中亦杖而行。昺等稍信之，長史葛誠密語之曰：「王本無恙，公等勿懈。」
  11. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 初，張信之至燕也，與昺等同受密旨，憂懼不知所出。以告母，母大驚曰：「吾聞燕都有王氣，王當爲天子。汝慎勿妄舉，取赤族禍也。」至是又密敕信，使執王，信見事急，三造燕邸，辭不見，乃乘婦人車徑至門，固請之。王召入，信拜牀下，密以情輸王。王猶佯為風疾，不能言，信曰：「殿下毋爾也。臣今奉詔禽王，王果無意，當就執，如有意，幸勿誨臣。」王察其誠，下拜曰：「生我一家者，子也！」於是召僧道衍謀舉兵。
  12. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 會昺等部署衛卒及屯田軍士，布列城中，一面飛章奏聞。布政司吏李有直竊其草，獻之府中，燕王亟呼護衛張玉、朱能等率壯士八百人入衛。
  13. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 秋，七月，詔至，「逮燕府官屬」，於是張昺、謝貴等率諸衛士以兵圍府第，.
  14. ↑ Taizong Shilu, Volume 2: 是夜，（張）玉等攻九門，黎明已克其八，惟西直門未下。上令指揮唐雲解甲騎馬，導從如平時，過西直門，見闘者，呵之曰：「汝眾喧閧，欲何為者？誰令爾為此不義，是自取殺身耳。」眾聞雲言，皆散，乃盡克九門，遂下令安集城中，人民安堵，諸司官吏視事如故。北平都指揮使俞填走居庸關，馬瑄走薊州]]，宋忠率兵至居庸關，知事不齊，退保懷來，留俞填守居庸。
  15. ↑ 《皇明祖訓•法律》：如朝無正臣，内有奸惡，則親王訓兵待命，天子密詔諸王，統領鎮兵討平之。
  16. ↑ Taizong Shilu, Volume 2: 甲戌，通州衛指揮房勝等率眾以城來歸。
    丙子，馬宣在薊州，謀起兵來攻。上遣指揮朱能等攻拔其城，遂生擒馬宣。遵化衛指揮蔣玉、密雲衛指揮郭亨各以城來歸。
    己卯，命指揮徐安、鐘祥、千戶徐祥等討填，安等攻破其城（居庸關），填走懷來，依宋忠。
    甲申，至懷來。.
  17. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 壬辰，谷王橞聞燕兵破懷來，自宣府奔京師。
  18. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: 燕兵起，朝廷慮（朱）權與燕合，召權及遼王植歸京師。植泛海還，權不至，坐削護衛。
  19. ↑ Taizong Shilu, Volume 3: 齊泰等慮遼王植、寧王權為上之助，建議悉召還京，惟植至，遂遣敕削權護衛。
  20. ↑ Ming Tongjian, Volume 13: 陳質者，建文元年宋忠之敗，質以參將退守大同，代王欲舉兵應燕，質持之不得發。
  21. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: 棣反書聞。帝告太廟，削棣屬籍，廢為庶人。詔示天下。以（耿）炳文太祖時宿將，拜征虜大將軍。
  22. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 是月，燕王反書聞。齊泰請削燕屬籍，聲罪致討。或難之，泰曰：「明其為賊，敵乃可克。」遂定議伐燕，布告天下。
  23. ↑ History of Ming, Volume 142: 暴昭，潞州人。.
  24. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 炳文等瀕行，上戒之曰：「昔蕭繹舉兵入京，而令其下曰：『一門之內，自極兵威，不祥之甚。』今爾將士與燕王對壘，務體此意，毋使朕有殺叔父名。」
  25. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 八月，己酉，耿炳文師次真定。
  26. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 壬子，.
  27. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 會炳文部將張保來降，言「炳文兵三十萬，先至者十三萬，分營滹沱河南北。」王厚撫保，遣歸，使詐言「被執得脫，且具陳雄、鄚敗狀，燕兵旦夕至。」.
  28. ↑ Taizong Shilu, Volume 3: 壬戌，未至真定二十裡，獲采樵者，詢知炳文軍惟備西北，其東南無備。上率三騎先至東門，突入其運糧車中，擒二人問之，其南岸之營果移於北岸，由西門而營，直抵西山。
  29. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 炳文出城逆戰，張玉、譚淵、朱能等率眾奮擊，王以奇兵出其背，循城夾攻，橫衝其陣，炳文大敗，奔還。朱能與敢死士三十餘騎，追奔至滹沱河東。炳文眾尚數萬，復列陣向能。能奮勇大呼，衝入炳文陣，南軍披靡，蹂藉死者甚眾，棄甲降者三千餘人。
  30. ↑ Taizong Shilu, Volume 3: 上將輕騎數十，繞出城西，先破其二營。適炳文送使客出，覺之奔還，.
  31. ↑ Taizong Shilu, Volume 3: 丙寅，攻真定二日未下。上曰：「攻城下策，徒曠時日，鈍士氣。」遂命班師。
  32. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: （顧）成遂降，王遣人送北平，輔世子居守。
  33. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 上聞真定之敗，始有憂色，謂黃子澄曰：「柰何！」對曰：「勝敗兵家之常，無足慮。」因薦曹國公李景隆可大任，齊泰極言其不可，竟用之。
  34. ↑ Taizong Shilu, Volume 4: （九月）戊寅，諜報曹國公乘傳至德州，收集耿炳文敗亡將卒并調各處軍馬五十萬，進營河間。
  35. ↑ Taizong Shilu, Volume 4:上語諸將曰：「李九江（李景隆小名），豢養之子，寡謀而驕矜，色厲而中餒，忌刻而自用，況未嘗習兵，見戰陣而輙以五十萬付之，是自坑之矣。漢高祖大度知人，善任使，英雄為用，不過能將十萬，九江何等才而能將五十萬？趙括之敗可待矣。」
  36. ↑ Taizong Shilu, Volume 4: 上笑曰：「兵法有五敗，景隆皆蹈之。為將政令不脩，紀律不整，上下異心，死生離志，一也；今北地早寒，南卒裘褐不足，披冒霜雪，手足皸瘃，甚者墮指，又士無贏糧，馬無宿槁，二也；不量險易，深入趨利，三也；貪而不治，智信不足，氣盈而愎，仁勇俱無，威令不行，三軍易撓，四也；部曲喧嘩，金鼓無節，好諛喜佞，專任小人，五也。九江五敗悉備，保無能為。然吾在此，必不敢至，今須往援永平，彼知我出，必來攻城，回師擊之，堅城在前，大軍在後，必成擒矣。」
  37. ↑ Taizong Shilu, Volume 4: 九月戊辰朔，永平守將郭亮馳報：江陰侯吳高、都督耿瓛等以遼東兵圍城。
  38. ↑ Taizong Shilu, Volume 4: 丙戌，上率師援永平，諸將請曰：「必守盧溝橋，扼李景隆之沖，使不得徑至地城下。」上曰：「天寒冰涸，隨處可度，守一橋何足拒敵？舍之不守，以驕敵心，使深入受困於堅城之下，此兵法所謂利而誘之者也。」壬辰，吳高等聞上至，倉卒盡棄輜重，走山海。上遣輕騎追之，斬首數千級，俘降亦數千人，盡散遣之。上議攻大寧，.
  39. ↑ Taizong Shilu, Volume 4: 壬寅，師抵大寧，城中不虞我軍驟至，倉卒關門拒守。上引數騎循繞其城，適至西南隅而城崩，上麾勇士先登，眾蟻附而上，遂克之，獲都指揮房寬，撫綏其眾，頃刻而定，城中肅然無擾。遣陳亨家奴並城中將士家屬報亨，劉真等引軍來援，軍士聞家屬無恙，皆解甲。時寧王權三護衛為朝廷削奪者尚留城中，至是皆歸附，上悉以還寧王。
  40. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 壬寅，燕師至大寧。王單騎入城，詭言窮蹙求救，執寧王手大慟。寧王信之，為草表謝，請赦其死。居數日，情好甚洽。時北平銳卒伏城外，吏士得稍稍入城，陰結三衛部長及戍卒。己酉，燕王辭去，寧王祖之郊外，伏兵起，擁寧王行，三衛彍騎及諸戍卒一呼畢集。守將朱鑑不能禦，力戰死，寧府長史石撰不屈死。壬子，燕師南還，寧王同行，寧妃、世子皆從，悉以三衛配北軍，大寧城為之一空。
  41. ↑ Taizong Shilu, Volume 4： 李景隆聞上征大寧，果引軍度盧溝橋，意氣驕盈，有輕視之志，以鞭擊馬韂曰：「不守盧溝橋，吾知其無能為矣。」直薄城下，築櫐九門，遣別將攻通州。時世子嚴肅部署，整肴守備，城中晏然，數乘機遣勇士縋城夜斫景隆營，殺傷甚眾，營中驚擾，有自相蹂踐而者。景隆攻麗正門急，時城中婦女皆乘城擲瓦石擊之，其勢益沮。
  42. ↑ According to Siku Quanshu version of History of Ming, Volume 142: 瞿能傳「與其子帥精騎千餘攻張掖門」，臣方煒按：《明書》-{云}-：「能從李景隆攻北平，力戰，勢甚銳，與其子獨帥精騎千餘人殺入彰義門。」彰義門，金之西門，元所謂南城也，今之廣寧門；人猶呼為彰義。外城雖建於嘉靖時，意金城故址在明初猶存，使作張掖，音轉之訛耳。疑即彰義他書，但無可證，謹識闕疑。
  43. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: 燕世子高熾堅守，夜遣勇士縋城出斫營，營中驚擾，驟退。都督瞿能攻張掖門，垂克。景隆忌能功，令止之。燕人夜汲水沃城，明日冰凝，不得上。
  44. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 景隆日夕戒嚴，不恤士卒，皆植戟立雪中，凍死者相踵。於是北平之守益堅。
  45. ↑ Taizong Shilu, Volume 4: 乙卯，我軍至會州，命張玉將中軍，鄭亨、何壽充中軍左、右副將；朱能將左軍，朱榮、李浚充左軍左、右副將；李彬將右軍，徐理、孟善充右軍左、右副將；徐忠將前軍，陳文、吳達充前軍左、右副將；房寬將後軍，和允中、毛整充後軍左、右副將；以大寧歸附之眾分隸各軍。丁巳，師入松亭關。
  46. ↑ Taizong Shilu, Volume 5: 庚午，師至孤山，訊知李景隆軍鄭村壩。我邏騎至白河，還言河水流澌，兵不可度，又聞景隆列陣于白河西。是日，大雪初霽。上默禱曰：「天若助予，則河冰合。」是夜，起營。達曙白，河冰已合。於是會師畢度。諸將進賀曰：「同符光武滹沱之瑞，上天祐助之徵也。」上曰：「成敗亦惟聽於天耳。」時景隆遣都督陳暉領騎萬餘來哨而行道相左，暉探知我軍度河，從後追躡，其眾方度，上率精騎還擊之，斬首無算，暉餘眾奔度，河冰忽解，溺死甚眾，獲馬二十餘匹，暉僅以身免。
  47. ↑ Taizong Shilu, Volume 5: 諜報景隆馭軍嚴刻，士卒多躡履執戟，盡夜立雪中，不得息，凍死及墮指者甚眾，臨戰率不能執兵。上曰：「違天時以自敝，可不勞而勝之。」乃率諸軍列陣而進，遙望敵軍讙動。上曰：「彼亂而囂，可擊也。」以精騎先進，連破其七營，諸軍繼之交戰，自午至酉，上益張奇兵，左右衝擊，大敗景隆兵，斬首數萬級，降者數萬，悉縱遣之。
  48. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 辛未，戰於鄭村壩，連破其七營，遂逼景隆。燕將張玉等列陣而進，乘勝抵城下，城中兵亦鼓噪而出，內外夾攻，景隆師潰，宵遁。
  49. ↑ Taizong Shilu, Volume 5: 是夜，景隆盡棄其輜重，拔眾南遁，遂獲馬二萬餘匹。諸將請追之，上歎曰：「殺傷多矣，降皆釋之，遁者不須追也。況天氣冱寒，饑凍而死者亦不少，宜抑止鋒銳，勿過傷生。」諸將乃止。
  50. ↑ Taizong Shilu, Volume 5: 時敵兵違九門者尚未知景隆遁，猶固守不退。癸酉，上率兵攻之，破其四營，其餘望風奔遁，所獲兵資器仗不可勝計。
  51. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 翌日，九壘猶固守，燕兵次第破其四壘。餘眾聞景隆已走，遂棄兵糧，晨夜南奔。景隆退還德州。
  52. 1 2 Mingjian Gangmu, Volume 2:.
  53. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 乙亥，燕王再上書自理，謂「朝廷所指為不軌之事凡八，皆出齊泰、黃子澄等奸臣所枉，請誅之以告天下。」不報。
  54. ↑ Taizong Shilu, Volume 6: 二年正月丙寅朔，上至蔚州，.
  55. ↑ Taizong Shilu, Volume 6: 我師攻大同，李景隆果來援，引軍出紫荊關。上率師由居庸關回，景隆軍凍餒死者甚眾，墮指者什二三，棄鎧伏於道，不可勝計。
  56. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 癸亥，景隆遺燕王書，請息兵，王答書索齊泰、黃子澄等，又以「前兩次上書悉不賜答，此必奸臣慮非己利，匿不以聞，今備錄送觀之。」景隆得書，遂有貳志。
  57. ↑ Taizong Shilu, Volume 6: 丁未（二月十二），韃靼國公趙脫列幹、司徒趙灰鄰帖木兒、司徒劉哈剌帖木兒自沙漠率眾來歸，賜賚有差。
  58. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 是月，保定知府雒僉叛降於燕。
  59. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 乙卯，燕師渡玉馬河，營於蘇家橋。
  60. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 己未，遇（平）安兵於河側，安伏精兵萬騎邀擊。燕王曰：「平安，豎子耳。往歲從出塞，識我用兵，今當先破之。」及戰，安素驍勇，奮矛直前，都督瞿能父子繼之，所向披靡，燕師遂卻。會千戶華聚、百戶谷允陷陣而入，斬首七級，又執我（南軍）都指揮何清。日色已暝，遂收軍。是役也，真定之師亦至，合兵六十萬，陣列河上，郭英等預藏火器於地中，燕師多死。王從三騎殿後，夜，迷失道，下馬伏地視流，燒稍辨東西，始知營所在，倉猝渡河而北。王還營，令諸軍蓐食。
  61. ↑ Taizong Shilu, Volume 6: 敵藏火器於地，其所謂「一窠蜂」、「揣馬丹」者，著入馬皆穿，而我軍俱無所複。時夜深，各收軍還營，上親殿后，從者惟三騎，迷所營處。上下馬，視河流，辨東西，營在上流，遂度河，稍增至七騎。是夜，營白溝河北，令軍士秣馬蓐食，俟旦畢度。
  62. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: 明日再戰，能及安擣燕將房寬陣，敗之。
  63. ↑ Taizong Shilu, Volume 6: 乃令都指揮丘福等以萬餘騎沖其中堅不動，上以精銳數十突入敵軍左掖，殺傷甚眾，.
  64. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 燕王見事急，親冒矢石，又令大將丘福衝其中堅，不得入，王盪其左，突景隆兵繞出王後，飛矢雨注。王馬三創，凡三易，所射矢三服皆盡，乃提劍，劍鋒復折，馬阻於堤，幾為瞿能、平安所及。王亟走登堤，佯舉鞭招後騎，景隆疑有伏，不敢進，會高煦救至，乃得免。
  65. ↑ History of Ming, Volume 118: 白溝河之戰，成祖幾為瞿能所及，高煦帥精騎數千，直前決戰，斬能父子于陣。
  66. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 比日晡，瞿能復引眾搏戰，大呼滅燕，斬馘數百。越雋侯俞通淵、陸涼衛指揮滕聚，引眾赴之。會旋風起，折大將旗，南軍陣動，王乃以勁騎繞其後，乘風縱火。能父子及通淵、聚皆死，安與朱能亦敗，官軍大亂，奔聲如雷。郭英等潰而西，景隆潰而南，棄其器械輜重殆盡。燕師追至月樣橋，降十餘萬人。景隆走德州。
  67. ↑ Taizong Shilu, Volume 6: 會旋風折其大將旗幟，眾大亂，我軍乘風縱火，燔其營，煙焰漲天，郭英等潰而西，李景隆等潰而南，棄輜重、器械、孳畜不可勝計，所賜斧鉞皆得之，斬首數萬級，溺死十余萬，追至雄縣月樣橋，殺溺蹂躪死者複數萬，橫屍百餘裡，降者十余萬，悉放遣之，李景隆單騎走德州。
  68. ↑ Taizong Shilu, Volume 6: 壬戌，我軍乘勝進取德州。辛未，李景隆聞我軍且至，拔德州之眾宵遁。癸酉，命陳亨、張信入德州，籍吏民，收府庫，得糧儲百余萬。.
  69. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: 冬十月，詔李景隆還。赦不誅。御史大夫練子寧、宗人府經歷宋徵、御史葉希賢並言景隆失律喪師，懷貳心，宜誅。黃子澄亦請正其罪以謝天下。皆不聽。子澄拊膺曰：「大事去矣！薦景隆誤國，萬死不足贖罪！」
  70. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 燕師遂圍濟南，鉉與庸等乘城守禦。王知不可驟克，令射書城中趣降。
  71. ↑ Taizong Shilu, Volume 6: 辛巳，隄水灌濟南城。
  72. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 鉉乃佯令守陴（牆頭）者皆哭，撤守具，遣千人出城詐降。王大喜，軍中懽呼。鉉設計，預懸鐵板城門上，伏壯士闉堵（甕城）中，候燕王入，下板擊之，又設伏，斷城外橋以遏歸師。
  73. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 比王入門中，人呼千歲，鐵板下稍急，傷燕王馬首。王驚覺，易馬而馳。伏發，橋倉猝不可斷，王鞭馬自橋逸去，憤甚，復設長圍攻之。鉉隨宜守禦，燕師持久頓城下者凡三閱月，卒不能下。
  74. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 初，燕王之攻真定也，三日不下，即解兵去。惟自以得濟南足以斷南北道，即不下金陵，畫疆自守，亦足以徐圖江、淮，故乘此大破景隆之銳，盡力攻之，期於必拔。不意鉉等屢挫其鋒，又令守陴者詈燕，燕王益憤，乃以大炮攻城。城中不支，鉉書高皇帝神牌，懸之城上，燕師不敢擊。
  75. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 六月，上聞濟南危急，用齊泰、黃子澄計，遣使赦燕罪以緩其師。己酉，命尚寶丞李得成詣燕師，諭王罷兵。王不聽，留之，得成遂附於燕。
  76. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 秋，七月，都督平安將兵二十萬，進次河間之單家橋，謀出御河，斷燕餉道。
  77. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: （八月）戊申，燕師解圍去，盛庸、鐵鉉追擊，敗之。金兵德州，燕守將陳旭遁，遂復德州。
  78. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 九月，辛未，擢鐵鉉山東布政使，參贊軍務，尋進兵部尚書。封盛庸為曆城侯，授平燕將軍，以代景隆，都督陳暉、平安副之。詔庸屯德州，平安及吳傑屯定州，徐凱屯滄州，相為犄角以困北平。
  79. ↑ Taizong Shilu, Volume 7: 乙卯，我師至東昌，盛庸背城而出。
  80. ↑ History of Ming, Volume 118: 及成祖东昌之败，张玉战死，成祖只身走，适高煦引师至，击退南军。
  81. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 燕王直前薄庸軍左翼，不動；復衝中堅，庸開陣縱王入，圍之數重。燕將朱能率番騎來救，王乘間突圍出。而燕軍為火器所傷甚眾，大將張玉死於陣。會平安至，與庸合兵。丙辰，又戰，復大敗之，前後斬馘數萬人。燕師遂北奔，庸等趣兵追之，復擊殺無算。
  82. ↑ Taizong Shilu, Volume 7: 丁巳，師至館陶。時盛庸馳報真定，於是敵眾四出，以要我歸師。.
  83. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 王聞張玉敗沒，痛哭曰：「勝負常事，不足慮；艱難之際，失此良將，殊可悲恨！」
  84. ↑ Taizong Shilu, Volume 7: 上複曰：「勝負固兵家常事，今勝負亦相當，未至大失，所恨者失張玉耳。艱難之際，喪此良輔，吾至今寢不帖席，食不下嚥也。」
  85. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 是役也，燕王瀕於危者數矣，諸將徒以奉上詔，莫敢加刃。王亦陰自恃，獨以一騎殿後，追者數百人不敢逼。適高煦領指揮華聚等至，擊退庸兵，獲部將數人而去。
  86. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: （建文元年十一月）罷兵部尚書齊泰、太常寺卿黃子澄：棣以前所上書不報，再上書，請去泰、子澄。帝為罷二人以謝燕。陰留之京師，仍參密議。
  87. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: 辛巳三年，春正月。復齊泰、黃子澄官。
  88. ↑ Ming Tongjian, Volume 12: 丁丑（正月初七），享太廟，告東昌捷。
  89. ↑ Those Ming Dynasty Stuff, Volume 1: 朱允炆大喜過望，決定去祭祀太廟，想來祭祀內容無非是告訴他的爺爺朱元璋，你的孫子朱允炆戰勝了你的兒子朱棣。真不知如朱元璋在天有靈，會作何感想。
  90. ↑ Mingjian Gangmu, Volume 2: 庸軍勢大振。自燕人犯順，轉鬭兩年，奉銳甚。至是失大將，燕軍奪氣。其後定計南下，皆由徐沛，不敢復道山東。
Sự kiện lịch sử thời nhà Minh
Sơ kỳ
(Hồng Vũ đến
Tuyên Đức)
Nguyên mạt dân biến · Khởi nghĩa Khăn Đỏ (Cái chết của Hàn Sơn Đồng,Khởi nghĩa Hàn Lâm Nhi, Khởi nghĩa Từ Thọ Huy, Khởi nghĩa Quách Tử Hưng, Trương Sĩ Thành khởi sự) · Minh Sơ nhị thập tứ tướng · Ba lần đánh Tập Khánh · diệt Trần Hữu Lượng (Trận chiến bảo vệ thành Hồng Đô, Trận hồ Bà Dương · diệt Trương Sĩ Thành · diệt Phương Quốc Trân · Bình định Mân, Quảng) · Bắc phạt và thống nhất (Từ Đạt bắc phạt, Hồng Vũ bắc phạt, Công thủ Hà Nam và Sơn Đông, Hà Bắc và Thượng Đô, bình định Sơn Tây và Thu phục Cam Túc, Bình định Vân Nam, Bình định Tứ Xuyên, Thu hồi Yến Vân 16 châu,Bình định Liêu Đông, Trận chiến Kim Sơn, Trận Bộ Ngư Hải） · Tiến quân Tây Tạng (Ô Tư Tạng hành đô chỉ huy sứ tư, Đóa Cam Tư hành đô chỉ huy sứ tư, Nga Lực Tư quân dân và phủ nguyên soái)  · Chế độ Vệ sở · Kiến Đô chi nghị · Thịnh trị đời Hồng Vũ · Cuộc di dân lớn thời Hồng Vũ (Giang Tây dời sang Hồ Quảng, Hồ Quảng dời sang Tứ Xuyên) · Trà mã mậu dịch · Phế trừ Trung thư tỉnh · Đô bố án tam tư(Đô chỉ huy sứ tư, Bố chánh sứ tư, Án sát sứ tư)  · Hải cấm · Bốn vụ án thời Minh sơ (Án Hồ Duy Dung, Án Không ấn, Án Quách Hoàn, Án Lam Ngọc)  · Nam Bắc bảng án · Cải cách Kiến Văn · Tĩnh Nan chi họa · Nhâm Ngọ chi nạn · Vĩnh Lạc dời đô (Phủ Thuận Thiên, Cố cung） · Thịnh trị đời Vĩnh Lạc · Kiến lập Nội các · Hán vệ (Cẩm y vệ, Đông xưởng, Tây xưởng, Nội hành xưởng) · Ngục văn tự · Trịnh Hòa hạ Tây Dương · kinh doanh Nam Hải(Vĩnh Lạc quần đảo, Vĩnh Lạc hoàn tiều, Tuyên Đức quần đảo, Vĩnh Lạc long đỗng, Trịnh, Chiến tranh Minh - Sri Lanka, Cựu Cảng tuyên úy tư) · Vạn quốc lai triều (Triều Tiên, An Nam, Lưu Cầu, Chiêm Thành, Tiêm La, Trảo Oa, Bột Nệ, Lữ Tống, Tô Lộc, Hợp Miêu Khỏa, Mỹ Lạc Cư, Bà La, Cổ Ba Lạt Lãng, Chân Lạp, Đế quốc Thiếp Mục Nhi) · Tông phiên · Tam đại doanh (Ngũ quân doanh, Tam thiên doanh, Thần Cơ doanh) · Nam chinh An Nam · Thống trị An Nam (Giao Chỉ đẳng thừa tuyên bố chánh sứ tư, Khởi nghĩa Lam Sơn) · Quý Châu kiến chế · Tam tuyên lục úy · Biến loạn Đường Tái · Minh Thành Tổ bắc phạt · kinh doanh đông bắc (Nỗ Nhi Can đô chỉ huy sử tư, Diệc Thất Ha tuần thị đông bắc, Thành Đặc Lâm, Chùa Vĩnh Ninh, Vĩnh Ninh tự bi, Kiến châu tam vệ, Liêu Đông đô chỉ huy sứ tư) · Trần Thành xuất sử Tây Vực(《Tây Vực phiên quốc chí》, 《Tây Vực hành trình kí》) · Vĩnh Lạc đại điển · Chu Cao Xí giám quốc · Loạn Cao Hú · Nhân Tuyên chi trị · Tam Dương phụ chánh · Tuyên Tông phế hậu · Ha Mật vệ
Trung kỳ
(từ Chánh Thống
đến Gia Tĩnh)
Vương Chấn thiện chánh · Chiến dịch Lộc Xuyên · Chiết Mân dân biến · Trận Đại Đồng · Sự biến Thổ Mộc Bảo · Cảnh Thái kế thống · Huyết án Ngọ môn · Chiến dịch bảo vệ kinh sư · Đổi trữ quân chi tranh · Nam cung phục ngôi · Tào Thạch chi biến · Trọng tu《Hoàn Vũ thông chí》 · Uông Trực thiện chánh · Dân biến Vân Dương · Loạn Đằng Hạp Đạo · Ha Mật chi tranh · Loạn Cố Nguyên Đạo · Loạn Hà Sáo · Thành Hóa tân phong · Vương Văn Tố với《Tân tập thông chứng cổ kim Toán học bảo giám》 · Hoằng Trị trung hưng · Cửu biên · Nam Huy Bắc Tấn · Án Mãn Thương Nhi · Hải vận nghiêm cấm · Án yêu ngôn Trịnh Vương · Lưu Cẩn thiện chánh · Khởi nghĩa An Hóa vương ·  · Khởi nghĩa Lưu Lục, Lưu Thất · Giặc cướp Xuyên Thục · Chánh Đức nam tuần · Ứng châu đại tiệp · Loạn Ninh vương · Đạo loạn ở Nam Cám · Giang Bân thiện chánh · Vương Dương Minh và Dương Minh Học · Gia Tĩnh kế thống · Đại lễ nghị · người Phật Lăng Cơ ( Bồ Đào Nha) đến (Truân Môn (Hải chiến Truân Môn, Tây Thảo Loan chi chiến, Cảng Song Tự, Áo Môn) · Binh biến Đại Đồng · Gia Tĩnh nam tuần · Thiên Lăng chi nghị · Loạn Sầm Mãnh · Nhâm Dần cung biến · Gia Tĩnh trung hưng · Cung biến ở Sở phiên · Nghiêm Tung thiện chánh · Nam Uy bắc Lỗ · Thích Kế Quang kháng người Oa · Lý Phúc Đạt chi ngục · Nghị phục Hà Sáo · Chính biến Canh Tuất · Gia Tĩnh đại địa chấn · Lý Thời Trân với 《Bảo thảo cương mục》
Mạt kỳ
(Long Khánh đến
Sùng Trinh)
Long Khánh tân chánh(Long Khánh khai quan, Yêm Đáp phong cống, Khai Trung pháp)  · Trương Cư Chánh phụ chánh (Nhất điều tiên pháp, Khảo thành pháp, Vương Quốc Quang và 《Vạn Lịch hội kế lục》, Phan Quý Tuần trị thủy） · Vạn Lịch trung hưng · Trọng tu trường thành · Ba cuộc chinh phạt thời Vạn Lịch (Chiến dịch Ninh Hạ, Chiến tranh Mậu Thìn, Chiến dịch Bá châu) · Tần Lương Ngọc cùng Bạch Can binh · Cuộc chiến tranh giành Quốc bổn · Vạn Lịch đãi chánh · Tề Sở Chiết đảng · Chu Tái 堉 với Thập nhị bình quân luật · người Y Lợi Á( Tây Ban Nha) đông lai (Đại đồ sát ở Lữ Tống · Minh tây liên quân diệt Lâm Phụng） · Chiến tranh Minh - Miến · Quáng thuế chi tệ · Án yêu thư(lần thứ nhất, lần thứ hai) · Án Sở phiên (Án Sở Thái tử, Án Sở tông kiếp cống)  · Ba vụ án thời Minh mạt (Án đĩnh kích, Án hồng hoàn, Án di cung) · Đông Lâm đảng tranh · Quang Tông trung hưng · Người ( Hà Lan) đông lai (Thẩm Hữu Dung dụ lui Hồng Mao phiên bi, Trận Bành Hồ, Hải chiến Minh Hà thời Sùng Trinh） · Đạo Thiên Chúa du nhập (Tây học đông tiệm, Lợi mã đậu, Thánh giáo tam trụ thạch), Nam kinh giáo án, 《Sùng Trinh lịch thư》, 《Kỉ Hà nguyên bản》, Hồng di đại phápo） · Từ Quang Khải với《Nông chánh toàn thư》 · Kiến châu Nữ Chân phản Minh · Trận Tát Nhĩ Hử · Tam Hướng gia phái · Loạn Xa An · Dân biến Từ Hồng Nho · Hùng Đình Bật và Tôn Thừa Tông kháng Kim · Ngụy Trung Hiền thiện chánh (đảng Yêm） · Phục xã chi hưng · Vụ nổ Vương cung xưởng · Viên Sùng Soán đốc sư Kế, Liêu (Phòng tuyến Quan Ninh Cẩm, Trận Ninh Viễn, Trận Ninh Cẩm, tru sát Mao Văn Long） · Sùng Trinh trị loạn · Binh biến Ninh Viễn · Người Thanh xâm phạm kinh sư (Trận Kinh Kỳ, Tuân Viễn đại tiệp, Trận Tuyên Đại, Trận Kinh Kỳ lần thứ hai, Chiến dịch Bắc Trực Lệ và Sơn Đông, Chiến dịch Bắc Trực Lệ và Sơn Đông lần thứ hai) · Hải chiến Bì Đảo lần thứ nhất · lần thứ hai · Tẩu Tây Khẩu · Chính biến Kỉ Tị · Loạn Sa Định châu · Binh biến Ngô Kiều · Người Anh ( Anh quốc) đông lai (Bức thư của Elizabeth I gửi cho Vạn Lịch Đế, Trận chiến Hổ Môn) · Từ Hà Khách du kí · Thiên tai liên tiếp (đê vỡ, dịch bệnh, thủy tai, hạn hán, châu chấu） · Ngô Hữu Tính với 《Luận về Ôn dịch》 · Trận Tùng Cẩm (Hồng Thừa Trù hàng Thanh, Tổ Đại Thọ hàng Thanh） · Minh mạt dân biến (Khởi nghĩa Vương Nhị, Khởi nghĩa Trương Hiến Trung, Khởi nghĩa Lý Tự Thành, Trận trấn Chu Tiên, Trận Phượng Dương, Đại hội Huỳnh Dương, Lý Tự Thành phá Khai Phong, Trận Mã Não Sơn, Trận Tương Dương) · Tôn Truyện Đình kháng kích Sấm tặc · Lô Tượng Thăng luyện quân Thiên Hùng · 「Dương Tự Xương」 diệt lưu khấu · Tào Văn Chiếu · Tam Thuận vương (Cung Thuận vương Khổng Hữu Đức, Hoài Thuận vương Cảnh Trọng Minh, Trí Thuận vương Thượng Khả Hỉ) · Giáp Thân nam thiên · Chính biến Giáp Thân · Trận Nhất Phiến Thạch · Tử ải tại Môi Sơn · Lý Tự Thành xưng đế · Ngô Tam Quế mở cửa Sơn Hải quan
Nam Minh
và
Minh Trịnh
Nam Minh phân lập (Phúc vương, Lỗ vương, Đường vương, Duật Việt, Quế vương） · Chiến tranh nhập quan · Giang Bắc tứ trấn (Cao Kiệt, Hoàng Đắc Công, Lưu Trạch Thanh, Lưu Lương Tá) · Chính biến Thanh châu · Đại Thuận diệt vong (Chiến dịch Đồng Quan, Chiến dịch Thiểm Bắc, Sấm vương bị giết) · Ba vụ án thời Nam độ (Án đại bi, Án giả Thái tử, Án Đồng phi) · Mã, Nguyễn đảng tranh · Tả Lương Ngọc thanh quân trắc · Liên Lỗ bình khấu · Chính biến Tuy châu · Lộ vương giám quốc · Trương Hiến Trung tiếm đế vị · Các cuộc đồ sát của quân Thanh ở Giang Nam (Dương châu thập nhất, Gia Định tam đồ, Giang Âm bát thập nhất nhật, Nam Xương chi đồ, Đại Đồng chi đồ, Đại đồ sát ở Tứ Xuyên, Quảng Châu chi đồ） · Phản Thanh phục Minh (Kim Thanh Hoàn, Vương Đắc Nhân ở Giang Tây phản chánh · Lý Thành Đống phản chánh ở Quảng Đông · Khương Tương phản chánh ở Đại Đồng · Mễ Lạt Ấn, Đinh Quốc Đống dẫn người Hồi ở Cam Túc khởi nghĩa · Tạ Thiên dựng cờ phản Thanh · Du Viên Quân dựng cờ phản Thanh · Vương Vĩnh Cương dựng cờ phản Thanh ở Thiểm Bắc · Hạ Trân, Tôn Thủ Pháp, Vũ Đại Định khởi nghĩa phản Thanh  · Vương Quang Cương, Vương Quang Ân, Vương Quang thái dựng cờ phản Thanh） · Liên khấu kháng Thanh · Hoàng Đạo Chu bắc phạt · Biến Tĩnh Phiên · Quân nông dân kháng Thanh (Trung Trinh doanh, Quỳ Đông thập tam gia, Diêu Hoàng thập tam gia, Tây Sơn thập tam gia, Đình Khê đại tiệp, Tự châu đại tiệp, Thần châu đại tiệp, Chiến dịch Hồ Nam, Quế Lâm đại tiệp, Hành Dương đại tiệp, Trận Bảo Ninh） · Hà Đằng Giao kinh doanh Hồ Nam · Cù Thức Tỉ, Trương Đồng Xưởng tuẫn quốc · Loạn Sa Định châu · Quân Đại Tây kinh doanh Vân Nam · Lý Định Quốc lưỡng quyết danh vương · Trương Hoàng Ngôn kháng thanh · Hồng Thừa Trù kinh lược Giang Nam · Chiến dịch Thiệu Khánh · Trận Tân Hội · Án 18 người · Trận Khúc Tĩnh · Thất bại Bảo Khánh · Tôn Khả Vọng đầu Thanh · Chiến dịch Trùng Khánh · Huyết chiến Ma Bàn Sơn · Nam Minh diệt vọng (trận Bác Lạc Bình, Phúc Kiến, Luân hãm Hồ Nam,Luân hãm Quý châu, Luân hãm Vân Nam） · Đại Tây diệt vong · Chiến dịch Chu Sơn · Nhất quan đảng · Trịnh Chi Long hàng Thanh · Trịnh Thành Công kháng Thanh（Trịnh gia quân, Quốc Tính gia bắc phạt, Chiến dịch Trường Giang, Chiến dịch Đồng An, Chiến dịch Triều châu, Tuyền châu đại tiệp, Chiến dịch Hạ Môn, Chiến dịch Hải Trừng, Quốc Tính gia chinh Đài  · Trịnh, Thi giao ác (Sự kiện Tằng Đức) · Lỗ giám quốc kháng Thanh ở Chiết Mân · Chú Thủy chi nạn · Trận Đức Lặc · Quỳ Đông hội chiến · Chiến dịch Mao Lộc Sơn · Vương triều họ Trịnh (Trịnh Kinh giành quyền kế vị, Sự kiện Trịnh Thái, Thanh Hà liên quân công Trịnh, Đông Ninh chi biến) · Thiên giới cấm hải · Minh Trịnh diệt vong · Chu Thuật Quế tuẫn quốc · Người Minh Hương ở Việt Nam
Sử chuyên môn
【 Chú giải： màu xanh lá chỉ những sự kiện có liên quan đên các nước phương Tây】{{Trung Quốc lịch sử sựkiện|Minh triêu}}